20 September 2023  |   बुधबार, अशोज ३, २०८०

साहित्य

निबन्धः खाडल र खाडलहरु

निबन्धः खाडल र खाडलहरु

    प्रकाशित मितिः शनिबार, भदौ ९, २०८०       |
विष्णु पादुका । खाडल बाटोको होस् या आँगनको होस् खतरापूर्ण हुन्छ । खाडल पुर्न हामी हतार गर्छौं । जमिनमा परेको खाडल पुर्न जति सजिलो हुँदो त समाज सम्म भैसकेको हुने थियो । मानव विकासका चरणहरु हेर्दै जाँदा खाडल पनि उही बाटोमा अघिपछि लागेर आएको देखिन्छ । ढुङ्गेयुगदेखी ए आइ को चरणसम्म हेर्दा खाल्डोका प्रकारमा भिन्नता त आएको छ तर आकार र संख्या दिनदिनै बढ्दो छ । देशमा समाजवाद भन्ने शब्द सुनिन लागेको
रोविन तामाङको अन्तिम गीत ‘धुवाँ’ सार्वजनिक (भिडिओ)

रोविन तामाङको अन्तिम गीत ‘धुवाँ’ सार्वजनिक (भिडिओ)

    प्रकाशित मितिः आइतवार, असार २४, २०८०       |
काठमाडौं । रक गायक रोविन तामाङको गत मंगलबार निधन भयो। उनको पार्थिव शरीरलाई आज अन्त्येष्टि गरिँदैछ। नेपाली गीतसंगीत र फिल्म क्षेत्रमा उनको उल्लेखनीय योगदान छ। उनै गायक रोविनको अन्तिम गीत 'धुवाँ' सार्वजनिक गरिएको छ। निर्देशक निरञ्जन पाण्डेले यो गीत फिल्म 'धुवाँ' को लागि तयार पारेका थिए। उक्त फिल्म सन् २०२५ मा छायांकन गर्ने बताइएको छ। रोविन तामाङको असमायिक निधन भएपछि उनलाई नै अन्तिम श्रद्धाञ्जल
नरैनापुरमा विपन्न विद्यार्थीलाई शैक्षिक सामग्री

नरैनापुरमा विपन्न विद्यार्थीलाई शैक्षिक सामग्री

    प्रकाशित मितिः शुक्रबार, असार २२, २०८०       |
बाँके, नरैनापुर गाउँपालिका वडा नम्बर १ रहेको एक विद्यालय र तीन मदरसामा अध्ययनरत विद्यार्थीहरूलाई पोसाक, झोला र शैक्षिक सामग्रीहरू वितरण गरिएको छ । श्री नेपाल राष्ट्रिय प्राथमिक विद्यालय महतिनियाँसहित अन्य तीन मदरसामा अध्ययनरत विद्यार्थीलाई पोसाक, झोला र शैक्षिक सामग्री वितरण गरिएको हो । मुख्यमन्त्री शैक्षिक सुधार कार्यक्रमअन्तर्गत विद्यालय र मदरसामा अध्ययनरत विद्यार्थीलाई पोसाक, झोला र शैक्षि
कोहलपुर : कसरी रहे टोल, गाउँ र बस्तीका नाम ?

कोहलपुर : कसरी रहे टोल, गाउँ र बस्तीका नाम ?

    प्रकाशित मितिः बिहिबार, जेष्ठ ११, २०८०       |
सागर गैरे हरेक वस्तुको कुनै न कुनै नाम हुन्छ । व्यक्तिको नाम, बस्तुको नाम, स्थानको नाम इत्यादि । कुनै पनि बस्तुको पहिचान त्यही नामले हुन्छ । आजको हाम्रो राजधानी काठमाडौँ कुनै बेला नेपाल भनेर चिनिन्थ्यो । काठमाडौँ वरपरका भक्तपुर र ललितपुरलाई भादगाउँ र पाटन भनिन्थ्यो । भारतको चर्चित सहर मुम्बई बम्बै हुँदै पुनः मुम्बई भनिन थालेको छ । कलकत्ता कोलकाता भएको छ । यसो हुनुका कारणहरू छन् । भन्न त भनिन्
गर्मीबाट बचौं, यसले ज्यानै लिन सक्छ

गर्मीबाट बचौं, यसले ज्यानै लिन सक्छ

    प्रकाशित मितिः शुक्रबार, बैशाख १५, २०८०       |
तराई क्षेत्रमा ह्वात्तै गर्मी बढेको छ । गर्मी बढेसँगै हावाहुरीसमेत लाग्न सुरु भएको छ । हरेक दिन गर्मी बढ्दो क्रममा छ । गर्मी बढ्दै जाँदा हामीले धेरै कुरामा ध्यान दिनुपर्छ । स्वास्थ्य नै धन हो भन्ने गरिन्छ । त्यसैले स्वास्थ्यको विशेष ख्याल राख्नु आवश्यक हुन्छ । आफ्नो शरीर स्वस्थ राख्न जरुरी छ । मैले बिहान उठेदेखि साँझ नसुतुञ्जेलसम्म ध्यान दिनुपर्नेछ । अन्य अवस्थामा भन्दा यस्तो अवस्थामा हरेक समयम
रिपोर्टरको डायरी  : यो कथा हो, ‘बुद्धिवीर’ ओली को ?

रिपोर्टरको डायरी : यो कथा हो, ‘बुद्धिवीर’ ओली को ?

    प्रकाशित मितिः सोमवार, बैशाख ११, २०८०       |
पूर्व–पश्चिम राजमार्ग अन्तर्गत कोहलपुर–ढकेरी सडक खण्ड । कोहलपुरदेखि १० किलोमिटरको दुरीमा पुगिन्छ, ढकेरी । ढकेरीबाट पक्की सडक हुँदै पूर्व लागे पूर्व नै पुगिन्छ । प्रदेश र संघीय राजधानी खाल्डोदेखि सगरमाथाको भूमिसम्म । नेपालको पूर्वी देशान्तर काँकरभिट्टासम्मै । तर ढकेरी चोकबाट तपाई उत्तरतर्फ भित्र छिर्नुभयो भने प्रस्थान विन्दूमै बुद्ध मुर्तिसहितको बुद्धचोक छ । नजिकै छ, पाठशाला । नाम हो– गणेश माध्यमि
सन्दर्भ मातातीर्थ औँसी : सन्तानप्रति आमाको माया

सन्दर्भ मातातीर्थ औँसी : सन्तानप्रति आमाको माया

    प्रकाशित मितिः बुधबार, बैशाख ६, २०८०       |
आमा शब्दलाई लिएर कैयौं कविता लेखिए होलान् । कथा, उपन्यास, निबन्ध, संस्मरण आदिका शीर्षकमै आमा राखिएका धेरै लेख पढेका छू मैले । तर आमा नै यस्ती हुन्, जसको व्याख्या सधैं अपूर्ण हुन्छ । त्यत्ति महान् र विशाल छिन् उनी । आमा शब्दलाई एकातिर र अर्कोतिर बाँकी सबै शब्दलाई मात्र होइन पूरा ब्रह्माण्डलाई राख्दा पनि त्यो समतुल्य हुन सक्दैन । ‘अरूको लाख, आमाको काखु उखान त्यसै बनेको पक्कै होइन होला ।आमाको गरिमा आ
लुम्बिनी वाङ्मय प्रतिष्ठान बाँके पुनर्गठन

लुम्बिनी वाङ्मय प्रतिष्ठान बाँके पुनर्गठन

    प्रकाशित मितिः शुक्रबार, फाल्गुन १२, २०७९       |
कोहलपुर,  लुम्बिनी वाङ्मय प्रतिष्ठान बाँकेलाई पुनर्गठन गरिएको छ । यसअघि क्रियाशील रहेको तदर्थ समितिलाई विघटन गरी नयाँ कार्यसमिति गठन गरिएको हो । नेपालगन्जमा भेला भएका बाँकेका अग्रज साहित्यकार तथा लेखकहरुको भेलाले प्रकाश गिरी निश्चलको अध्यक्षतामा नौ सदस्यीय जिल्ला समिति पुनर्गठन गरेको छ । नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका प्राज्ञसभा सदस्य महानन्द ढकालको प्रमुख आतिथ्यतामा सम्पन्न भएको भेलाले प्रतिष
लोक संस्कृति पुरस्कार पाण्डेलाई

लोक संस्कृति पुरस्कार पाण्डेलाई

    प्रकाशित मितिः शनिबार, फाल्गुन ६, २०७९       |
बाँके,  लेखक तथा लोक साहित्य अनुसन्धानदाता गोविन्दप्रसाद पाण्डेलाई हर्ष–पार्वती लोक संस्कृति पुरस्कार–२०७९ प्रदान गरिने भएको छ । जुम्ला घर भइ हाल नेपालगन्ज बस्दै आएका पाण्डेलाई कैलाली जन पुस्तकालय धनगढीले उक्त सम्मान प्रदान गर्न लागेको हो । उक्त पुस्तकालयको वार्षिक उत्सव पारेर फागुन २० गते उनलाई उक्त पुरस्कार प्रदान गरिने आयोजकले जनाएको छ । लेखक पाण्डे विगत दुई दशकदेखि काली कर्णाली क्षेत्रको
अपनत्वका सीमाहरुको समीक्षा

अपनत्वका सीमाहरुको समीक्षा

    प्रकाशित मितिः शुक्रबार, फाल्गुन ५, २०७९       |
तराइमा गर्मीले पसिना बग्दा पनि हिमालको सिरेटो आएर आक्रमण गर्ने भएको कारण सिरक ओढेर सुत्नु पर्ने रमणीय स्थलमा दुई दिने तालिमको आयोजना गरिएको छ । आयोजक संस्थाले तालिमका सहभागीहरुलाई तालिम सञ्चालन हुने क्रममा स्थानीय होटेल र लजमा खाना र आवासको पनि व्यवस्था गरेको छ । तालिमका सहभागीहरु घरबाट बढीमा दुई अढाइ घण्टा टाढा भएको आफ्नो घरबाट सहभागी हुन आएको हुत्छन् । सहभागीहरुको आवासका लागि आयोजकले कोठा बुक गर
अमृता प्रीतमका छानिएका कवितामाथि नेपालगन्जमा विमर्श

अमृता प्रीतमका छानिएका कवितामाथि नेपालगन्जमा विमर्श

    प्रकाशित मितिः आइतवार, माघ २९, २०७९       |
नेपालगन्ज : नेपालगन्जमा रिमा केसीद्वारा अनुदित कृति ‘अमृता प्रीतमका छानिएका कविता’माथि विमर्श गरिएको छ । मध्यपश्चिम स्रष्टा समाजको आयोजनामा महेन्द्र पुस्कालयमा भएको ‘विमर्श–विन्दु’ कार्यक्रममा भारतीय चर्चित कवि अमृता प्रितमका उत्कृष्ट कविताको नेपाली भाषामा भएको अनुवादबारे गम्भीर विमर्श भएको हो । कार्यक्रममा कवि डा. निरज भट्टराई, साहित्यका शिक्षक लेकप्रसाद प्याकुरेल, साहित्यिक अध्येता डम्मर वि
कविता : शान्तिको गर्छु कामना

कविता : शान्तिको गर्छु कामना

    प्रकाशित मितिः शनिबार, माघ २८, २०७९       |
मकैका बोटबारीमा देखियुन स्याउका बन गोठमा दुधका धारा, बनाउन स्वस्थ जीवन माता स्वस्थ रहुन, बच्चाले पिउन दुध तनतन बाबाले श्रम पोखेर, फलाउन खेतमा सुन                                                        बलुन दीप मधेरीमा, हवस् हृदय झलमल मान्छेको दुःख पीडामा बगुन है आँसुका भल भरेर पेट भोकाले, सुनाउन् गीतकर्मको छरौं सन्देश सेवाको, सेवा अमुल्य धर्मको अमूल्यमूल्य मान्छेको, मानवमानव भै